Blog o prawie w biznesie

Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych już działa. Celem jego powstania jest przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Informacje gromadzone w Rejestrze są jawne, a dotyczą beneficjentów rzeczywistych spółek czyli osób fizycznych, które sprawują bezpośrednią lub pośrednią kontrolę nad spółką.

Kto ma obowiązek wpisu do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych?

Rejestr został utworzony na mocy Ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U. 2018 poz. 723). Utworzenie Rejestru nakazują przepisy unijne tj. dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu (IV dyrektywa AML). Państwo, w oparciu o ustawę implementującą przepisy IV dyrektywy AML, gromadzić będzie informacje na temat beneficjentów rzeczywistych spółek czyli osób fizycznych, które sprawują bezpośrednią lub pośrednią kontrolę nad spółką. Dane te będą ujawnione publicznie, przetwarzane i udostępniane właściwym organom zajmującym się analizą finansową. Administratorem danych ujawnionych w Rejestrze będzie minister właściwy do spraw finansów publicznych jako organ właściwy.

Zgłoszenie do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych jest nieodpłatne, powinna go dokonać osoba uprawniona do reprezentacji podmiotu, z wykorzystaniem podpisu elektronicznego lub podpisu potwierdzonego profilem zaufanym ePUAP, zgodnie ze wzorem udostępnionym przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Zgłoszenia dokonać można poprzez stronę internetową Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych.

Rejestr gromadzi dane dotyczące beneficjentów rzeczywistych spółek:

• jawnych;
• komandytowych;
• komandytowo-akcyjnych;
• z ograniczoną odpowiedzialnością;
• prostych spółek akcyjnych (od 1 marca 2020 r.);
• akcyjnych, z wyjątkiem spółek publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 623).

Kim jest beneficjent rzeczywisty?

Zgodnie z definicją zawartą w Ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U. 2018 poz. 723), beneficjent rzeczywisty spółki to osoba fizyczna lub osoby fizyczne:

• sprawujące bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad spółką poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez spółkę lub
• w imieniu których są nawiązywane stosunki gospodarcze lub jest przeprowadzana transakcja okazjonalna.

W przypadku spółki – osoby prawnej, innej niż spółka, której papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym, podlegającym wymogom ujawniania informacji na podstawie przepisów prawa Unii Europejskiej lub odpowiadającym im przepisom prawa państwa trzeciego, beneficjentem rzeczywistym spółki jest:

• osoba fizyczna będąca udziałowcem lub akcjonariuszem spółki, której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby prawnej;
• osoba fizyczna dysponująca więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym  spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu;
• osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji spółki, lub łącznie dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu;
• osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad spółką przez posiadanie w stosunku do niej uprawnień, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2019 r. poz. 351) lub
• osoba fizyczna zajmująca wyższe stanowisko kierownicze w organach spółki w przypadku udokumentowanego braku możliwości ustalenia lub wątpliwości co do tożsamości osób fizycznych określonych w powyższych punktach oraz w przypadku niestwierdzenia podejrzeń prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.

Ustawa definiuje ponadto dwa przypadki, w których instytucje obowiązane identyfikują beneficjentów rzeczywistych swoich klientów:

• w przypadku klienta, który jest osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, wobec którego nie stwierdzono przesłanek lub okoliczności mogących wskazywać na sprawowanie kontroli nad nim przez inną osobę fizyczną lub osoby fizyczne przyjmuje się, że taki klient jest jednocześnie beneficjentem rzeczywistym;
• w przypadku klienta będącego trustem przyjmuje się, że beneficjentem rzeczywistym jest założyciel, powiernik, nadzorca (jeśli został ustanowiony), beneficjent trustu i/lub inna osoba, która sprawuje kontrolę nad trustem.

Jednak w powyższych przypadkach informacja o beneficjentach rzeczywistych (trustów i osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą) nie jest przekazywana do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych.

Jak zgłosić dane do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych, w jakim terminie i co grozi za niedopełnienie obowiązku?

Wyżej wskazane podmioty zobowiązane do dokonania wpisu, wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego przed dniem przed dniem 13.10.2019 r., mają 6 miesięcy od tego dnia na przekazanie stosownych informacji o beneficjentach rzeczywistych, czyli wpisu należy dokonać do dnia 13 kwietnia 2020 roku, natomiast podmioty rejestrowane od dnia 13.10.2019 r., będą musiały dokonać wpisu w terminie 7 dni od dnia ich wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, a w przypadku zmiany przekazanych informacji – w terminie 7 dni od ich zmiany.

Zgłoszenie do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych obejmuje:

dane identyfikacyjne spółki:

• nazwa (firma);
• forma organizacyjna;
• siedziba;
• numer w Krajowym Rejestrze Sądowym;
• NIP;

dane identyfikacyjne beneficjenta rzeczywistego i członka organu lub wspólnika uprawnionego do reprezentowania spółki:

• imię i nazwisko;
• obywatelstwo;
• państwo zamieszkania;
• PESEL albo data urodzenia – w przypadku osób, które nie posiadają PESEL;
• informację o wielkości i charakterze udziału lub uprawnieniach, które przysługują beneficjentowi rzeczywistemu.

Warto pamiętać o terminowym dokonaniu wpisu, gdyż jak wynika z przepisów Ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U. 2018 poz. 723), kary przewidziane za niewywiązanie się z tego obowiązku sięgają nawet miliona złotych. W przypadku wątpliwości czyje dane jako beneficjentów rzeczywistych należy ujawnić w rejestrze oraz w jaki sposób to zrobić, warto skorzystać z pomocy kancelarii prawnej.

Jak sprawdzić informacje zawarte w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych?

Gromadzone w Rejestrze informacje są jawne, każdy może mieć do nich dostęp – nieodpłatnie i drogą elektroniczną. Wniosek o udostępnienie danych złożyć można za pośrednictwem strony internetowej Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Złożenie wniosku za pośrednictwem powyższej strony internetowej umożliwi także sprawdzenie statusu przetwarzania złożonego wniosku oraz wyświetlenie udostępnionej informacji o beneficjentach rzeczywistych i jej zapisanie w pliku zewnętrznym.

Udostępnienie informacji o beneficjentach rzeczywistych następuje maksymalnie w ciągu 5 minut od złożenia wniosku (według stanu na moment ich udostępnienia). Jeżeli wniosek dotyczy informacji za określony przedział czasowy, informacje zostaną udostępnione maksymalnie w terminie do końca następnego dnia roboczego po złożeniu wniosku.